ISO 50001 – HỆ THỐNG QUẢN LÝ NĂNG LƯỢNG
Mục đích của tiêu chuẩn này là giúp các tổ chức thiết lập hệ thống và các quá trình cần thiết để cải tiến liên tục kết quả thực hiện năng lượng bao gồm hiệu suất năng lượng, sử dụng năng lượng và tiêu thụ năng lượng. Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu về hệ thống quản lý năng lượng (EnMS) đối với tổ chức. Việc áp dụng thành công hệ thống quản lý năng lượng hỗ trợ văn hóa cải tiến kết quả thực hiện năng lượng phụ thuộc vào cam kết từ tất cả các cấp trong tổ chức, đặc biệt là lãnh đạo cao nhất. Trong nhiều trường hợp, việc này đòi hỏi những thay đổi về văn hóa trong tổ chức.
Tiêu chuẩn này áp dụng cho các hoạt động thuộc kiểm soát của tổ chức. Việc áp dụng tiêu chuẩn có thể điều chỉnh để phù hợp với các yêu cầu cụ thể của tổ chức, bao gồm cả mức độ phức tạp của hệ thống, mức độ thông tin dạng văn bản và nguồn lực sẵn có. Tiêu chuẩn này không áp dụng cho việc sử dụng sản phẩm của người dùng cuối nằm ngoài phạm vi và ranh giới của hệ thống quản lý năng lượng, cũng không áp dụng cho việc thiết kế sản phẩm nằm ngoài cơ sở, thiết bị, hệ thống hoặc các quá trình sử dụng năng lượng. Tiêu chuẩn này áp dụng cho việc thiết kế và mua sắm cơ sở, thiết bị, hệ thống hoặc quá trình sử dụng năng lượng thuộc phạm vi và ranh giới của hệ thống quản lý năng lượng.
Việc xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý năng lượng bao gồm chính sách, mục tiêu năng lượng, chỉ tiêu năng lượng và kế hoạch hành động liên quan đến hiệu suất năng lượng, sử dụng năng lượng và tiêu thụ năng lượng của tổ chức đồng thời đáp ứng các yêu cầu pháp lý hiện hành và các yêu cầu khác. Hệ thống quản lý năng lượng giúp tổ chức thiết lập và đạt được các mục tiêu và chỉ tiêu năng lượng, thực hiện các hành động cần thiết để cải tiến kết quả thực hiện năng lượng và chứng tỏ sự phù hợp của hệ thống của mình với các yêu cầu của tiêu chuẩn này.
Cách tiếp cận theo kết quả thực hiện năng lượng
Tiêu chuẩn này đưa ra các yêu cầu đối với quá trình mang tính hệ thống, định hướng theo dữ liệu và dựa trên các dữ kiện, tập trung vào cải tiến liên tục kết quả thực hiện năng lượng. Kết quả thực hiện năng lượng là yếu tố chính được tích hợp vào các khái niệm nêu trong tiêu chuẩn này nhằm đảm bảo các kết quả có hiệu lực và có thể đo được theo thời gian. Kết quả thực hiện năng lượng là khái niệm liên quan đến hiệu suất năng lượng, sử dụng năng lượng và tiêu thụ năng lượng. Chỉ số kết quả thực hiện năng lượng (EnPI) và đường cơ sở năng lượng (EnB) là hai yếu tố liên quan lẫn nhau được đề cập trong tiêu chuẩn nhằm giúp tổ chức chứng tỏ việc cải tiến kết quả thực hiện năng lượng.
Chu trình Hoạch định – Thực hiện – Kiểm tra – Hành động (PDCA)
Hệ thống quản lý năng lượng trong tiêu chuẩn này dựa trên cơ sở khuôn khổ cải tiến liên tục Hoạch định – Thực hiện – Kiểm tra – Hành động (PDCA) và kết hợp quản lý năng lượng vào thực hành hiện tại của tổ chức, như minh họa trong Hình 1.
Trong bối cảnh quản lý năng lượng, cách tiếp cận PDCA có thể được thể hiện như sau
– Hoạch định: hiểu bối cảnh của tổ chức, thiết lập chính sách năng lượng và đội quản lý năng lượng, xem xét các hành động để giải quyết rủi ro và cơ hội, tiến hành xem xét năng lượng, nhận biết việc sử dụng năng lượng đáng kể (SEU) và thiết lập các chỉ số kết quả thực hiện năng lượng (EnPI), các đường cơ sở năng lượng (EnB), các mục tiêu và chỉ tiêu năng lượng, kế hoạch hành động cần thiết để mang lại kết quả giúp cải tiến kết quả thực hiện năng lượng phù hợp với chính sách năng lượng của tổ chức.
– Thực hiện: thực hiện các kế hoạch hành động, các kiểm soát vận hành và duy trì, trao đổi thông tin, đảm bảo năng lực và xem xét kết quả thực hiện năng lượng trong việc thiết kế và mua sắm.
– Kiểm tra: theo dõi, đo lường, phân tích, xem xét đánh giá, đánh giá và tiến hành xem xét của lãnh đạo về kết quả thực hiện năng lượng và hệ thống quản lý năng lượng.
– Hành động: thực hiện các hành động để giải quyết sự không phù hợp và cải tiến liên tục kết quả thực hiện năng lượng và hệ thống quản lý năng lượng.
Chu trình Hoạch định – Thực hiện – Kiểm tra – Hành động
Sự tương thích với các tiêu chuẩn khác về hệ thống quản lý
Tiêu chuẩn này phù hợp với các yêu cầu của ISO đối với các tiêu chuẩn về hệ thống quản lý, bao gồm cấu trúc cấp cao, phần nội dung cốt lõi tương đồng, các thuật ngữ và định nghĩa chung, do đó đảm bảo mức độ tương thích cao với các tiêu chuẩn về hệ thống quản lý khác. Tiêu chuẩn này có thể được sử dụng độc lập, tuy nhiên, tổ chức cũng có thể lựa chọn kết hợp hệ thống quản lý năng lượng với các hệ thống quản lý khác hoặc tích hợp hệ thống quản lý năng lượng của mình để đạt được các mục đích khác về kinh doanh, môi trường hoặc xã hội. Hai tổ chức thực hiện các hoạt động như nhau, nhưng có kết quả thực hiện năng lượng khác nhau, đều có thể phù hợp với các yêu cầu của TCVN ISO 50001.
Tiêu chuẩn này bao gồm các yêu cầu được sử dụng để đánh giá sự phù hợp. Một tổ chức mong muốn chứng tỏ sự phù hợp với tiêu chuẩn này có thể thực hiện thông qua:
– Đánh giá và tự công bố, hoặc
– Xác nhận sự phù hợp của mình hoặc tự công bố bởi bên quan tâm như khách hàng, hoặc
– Chứng nhận/đăng ký hệ thống quản lý năng lượng bởi tổ chức bên ngoài.
Trong tiêu chuẩn này từ:
– “Phải” chỉ một yêu cầu;
– “Cần/nên” chỉ một khuyến nghị;
– “Có thể” chỉ một khả năng hoặc năng lực;
– “Được phép” chỉ một sự cho phép.
Thông tin trong “CHÚ THÍCH” nhằm hỗ trợ việc hiểu hoặc sử dụng tiêu chuẩn. “Chú thích” ở Điều 3 cung cấp thông tin bổ sung cho dữ liệu về thuật ngữ và có thể bao gồm các yêu cầu liên quan đến việc sử dụng một thuật ngữ.
0.5 Lợi ích của tiêu chuẩn này
Việc áp dụng có hiệu lực tiêu chuẩn này đưa ra cách tiếp cận hệ thống để cải tiến kết quả thực hiện năng lượng có thể thay đổi cách thức các tổ chức quản lý năng lượng. Thông qua việc tích hợp quản lý năng lượng vào thực tiễn kinh doanh, tổ chức có thể thiết lập quá trình để cải tiến liên tục kết quả thực hiện năng lượng. Thông qua việc cải tiến kết quả thực hiện năng lượng và chi phí năng lượng liên quan, tổ chức có thể có sức cạnh tranh hơn. Ngoài ra, việc áp dụng có thể giúp tổ chức đáp ứng mục tiêu chung là giảm nhẹ biến đổi khí hậu bằng việc giảm phát thải khí nhà kính liên quan đến năng lượng.
